 ÝplÝkte Son ÝÞlemler |
|
ÝPLÝKTE SON ÝÞLEMLER
Ýpliklerde çeþitli iþlemlerle kazandýrýlan formun korunmasý gelecek iþlemlerde kolaylýk saðlanmasý güzel bir görünüm kazandýrýlmasý iplik deðerinin ve kalitesinin geliþtirilmesi veya piyasaya sunulacak ipliklerde müþterinin kullanýmýna hazýr hale getirilebilmesi için bir takým iþlemler yapýlýr. Bunlar iplikteki bütün iþlemleri ve son iþlemler olarak ele alýnýr.
Bir takým iþlemler . bütün ipliklere uygulanabilmekle beraber ipliðin hammaddesine özelliklerine kullaným alanlarýna bazý ipliklere has özellikler iþlemlerde yapýlabilmektedir. Aþaðýda iplikte son iþlemler genel hatlarýyla incelenmiþtir.
1. Fiksaj
2. Ýplik mersarizasyonu
3. Ýplik Boyama
4. iplik Baský
5. Ýplik Yakma
6. Ýplik avivaj
7. Dikiþ ipliði terbiyesi
A. FÝKSAJ
Fiksaj; genel olarak elyafa ve ipliklere kumaþlara genellikle nemli yada kuru ýsý ile stabilite verme iþlemidir.
Aþaðýdaki baþlýklar halinde fiksajla ilgili bilgiler verilmiþtir:
a) Fiksaj iþleminin amaçlarý,
b) Fiksaj iþlemini etkileyen faktörler,
c) Fiksajýn uyguladýðý elyaflar,
d) Büküm fiksajý
a) Fiksaj Ýþleminin Amaçlarý
Fiksaj iþleminin en önemli amacý uygulandýgý mamüle stabilite kazandýrmaktadýr. Ýplik, . eðrilmesi sonrasýnda, büküm verme iþlemlerinde veya diðer mekanik iþlemler sýrasýnda iç gerilimlere sahip olur. Bu gerilimler iplikte düzensiz yönlenme ve þekil almalara sebep olur. Fiksaj iþlemleriyle iplikteki bu iç gerilimler yok edilerek relaks yapý oluþturmaya çalýþýr ve iplik yapýsýnýn etkileme direnci arttýrýlýr.
Fiksaj iþlemi ipliklere uygulandýðý gibi elyaf ve kumaþlara . da uygulanmaktadýr. Genel olarak fiksaj iþleminin temel amaçlarý þu þekilde sýralabilir:
1. Ýplik eldesi, dokuma, terbiye iþlemleri sýrasýnda olýþan iç gerilimlerin uzaklaþtýrýlarak mamülde yapýsal stabilite etkisini saglamak.
2. Mamülün görünüm ve tutumunu düzeltmek
3. mamüle belirli bir þekil vermek (ütü yeri, plise gibi) yada örnegin karýþýklýk gibi istenmeyen etkenleri yok etmektir.
b) Fiksaz iþlemini etkileyen faktörler
Fiksajda en önemli faktörler; su , ýsý ve/veya kimyasal madde, süre,basýnçtýr. Bunlarýn hepsi veya birkaçýnýn etkisiyle materyel yeni bir þekil verilecek (plastik) hale getirildikten sonra, mekanik etkilerle istenilen sonuç elde edilmeye çalýþýlýr. Burada elyaf içerisinde istenilene uygun yeni baglar ouþturulur. Bir tekstil mamülü deðiþik aþamalarda birkaç kez fiksajdan ðeçebilir.
c) Fiksajýn uyguladýðý elyaflar
Fiksaj iþlemi her cins tekstil maddesine uygulanýr fakat poliamid (nylon) terilen, orlon gibi sentetik polimer elyaflarýn iþlenmesinde özel öneme sahiptir. Bu termoplastik maddelerden yapýlan elyafta ýsý etkisi için gerilimleri giderir ve çekmeye sebep olur. Kontrollü kumaþlarda ýsý iþlemi, elyafa boyutsal degiþikliklerde daha fazla direnç gösterme kabiliyetini verir.
d) Büküm fiksajý (yün ipliði)
Yün ipliklerde fiksaj, özellikle büküm fiksajý özel bir öneme sahiptir. Bunun önemi þu þekilde açýklanabilir:
Yün ipliklerin dokuma esnasýnda kopmamasý veya ipliðin çift kat bükülmesi ile saglanýr. Özellikle çözgü iplikleri çift kat bükülür. Çünkü yün iplikçiliðinde pamuktaki gibi haþýllama iþlemi yoktur.
Kamgarn iplikçiliðinde, iyi bir form eldesi ve kendi kendine kývrýmlanmanýn önlenmesi için bükðmden sonra iplik buharlam ile fikse edilir. Bundan sonra iplik serbest hale geldiðinde kendi kendine kývrýlma olmaz.
Buhar sýcaklýðý ve buharlamada kalýþ süresi kullanýlan materyele, harmana göre deðiþir. Fikse esnasýnda 85-90 C üzerinde yünde sararma görülür.
Daha yüksek sýcaklýklarda zaman kýsa tutulmalýdýr. 2,3-3 atü’ lük basýnçta 10-15 dakika süreyle fiske edilir. Böylece buharlamada büküm fiske olmuþ olur.
Fiske, bobin halinde yada masura halinde yapýlýr. Bobinler genelde yarým konik ve çapraz sarým þeklinde olmaktadýr.
B. ÝPLÝK MERSERÝZASYONU
Yýkamaya dayanýklý bir parlaklýk ve arttýrýlmýþ . saglamlýk elde edbilmek için, pamuk iplikleri konsantre sudkostik çözeltisi içinde germe etkisi altýnda iþlem görmesidir.
Merser.ze iþlemi ile iplikte parlaklýk, mukavemet, boya alýmý gibi özellikler artar. Merserizasyon iþlemi sonucunda elyaf kesiti þiþer ve yapý düzgünleþir.
Merserizasyon kalýcý bir terbiye iþlemidir, yani elde edilen parlaklýk ve diðer etkiler daimadir. Merserize iþlemi, . ipliðin kuvvetli soðuk sudkostik çözeltisinde iþlem görmesi ve gerilim altýndayken suyla yýkanmasýdýr. Germe nekadar fazla olursa olsun mukavemet artýþýda okadar fazla olur. Sudkostik etkisiyle doðal bükümlü elyaf yapýsý; daha yuvarlak býr yapý kazanýr; bükümsüz, þiþmiþ ve uzunluktan çekmiþ duruma geçer. Ýpliklerin çekmesi, maksimum parlaklýðý elde edebilecek bir þart altýnda uygulanan germe ile önlenebilir.
Ýplik merserizasyon aþaðýda baþlýklar halinde incelenmiþtir:
a) iplikte merserizasyon iþleminin etkileri
b) iplik merserizesi ile kumaþ merserizesinin karþýlaþtýrýlmasý
c) germesiz merserizasyon
d) iplik merserize makineleri
a) Ýplikte merserizasyon iþleminin etkileri:
Merserizasyon iþleminin tekstil :-):-):-):-)ryallerindeki etkileri ve iplikte meydana getirdiði degiþiklikler genel olarak þunlardýr:
• Merserize iþlemi sonunda parlaklýk artar
• Kopma mukavemeti yükselir
• Esneme özelliði azalýr
• Ölü ve olðunlaþmamýþ elyaflar elemine olur
• Boyarmadde alýmý artar, bayanma özelliði iyileþir
• Görünüm güzelleþir
• Merserize ipliklerden elde edilen kumaþlarda boyut deðiþmezliði artar
b) Ýplik merserizesi ile kumaþ merserizesinin kerþýlaþtýrýlmasý
tekstilde iplik veya kumaþ halde merserize yapýlabilir. Kumaþ halde merserize iþlemi, iplik halde merserizeden daha avantajlýdýr bazý ipliklerin merserize edilmesi þarttýr bu iplikler pamuklu dikiþ iplikleri, dantel iplikleri nakýþ iplikleri, çorap örgü iplikleri, el örgü iplikleri vb. gibi ipliklerdir.
Kumaþ merserizersinin iplik merserizesine göre avantajlarý; üretim hýzýnýn daha yüksek olmasý ve iþçilik gereksiniminin daha az olmasýdýr. Dolayýsýyla kumaþ merserizesinde maliyet iplik merserizesinden daha düþüktür. Birim miktardaki meteryale merserize etmek için makine, iþçilik ve süre maliyeti yüksek olduðu için iplik fiyatlarý oldukça pahalýdýr.
c) Germesiz Merserizasyon
Bir iplik, gergin deðilde gevþek koþullarda merserize edilirse, kývrýlma eðilimi göstereceðinden çekecektir, yani kýsalacaktýr. Bu kývrýlma yada dalgalanma iplik tekrar esnetildiðinde düzelecektir. Ýþte bu durum esneklik özelliði yaratýr. Germesiz merserizasyon iþlemleri ipliklere uygulandýðý gibi dokunmuþ kumaþlara da uygulanýr. Germesiz merserizayonda esneklik kazandýrmanýn maliyeti azdýr. Ancak esneme oraný düþük, geri esneme özelliði azyýf olduðundan kullanýmý yaygýn deðildir. Bir süre giyildikten ve birkaç defa yýkandýktan sonra geri esneme özelliklerini yitirerek bollaþýrlar.
d) iplik Merserize Makineleri
Ýplik merserizesi kontinü iplik merserize makinelerinde veya çile iplik halinde gerçekleþtirilebilir.
Köntinü Ýplik Merserize Makineleri
Bu makinelerde iplikler haþýllamada olduðu gibi yan yana paralel durumda merserize, stabilize, yýkama ve nötrleþtirme kýsýmlarýndan geçirilerek kurutmaya sevk edilirler.Köntinü iplik merserize makinelerinin bazýlarýnda merserize edilmemiþ iplik bobin halinde kalýr. Bu makinelerde iplik bobin halinde sarýlýrken yarý kesikli olarak merserize yapýlýr.
Çile Ýplik Merserize Makineleri
Çile iplik merserize iþleminde; çileler yatay veya dikey olarak iki silindire sarýlýr. Silindirler kendi eksenlerinde döndürülerek ve aralarýndaki uzaklýk istenilen mesafelerde ayarlanarak germe saðlanýr.
C) Ýplik Boyama
Tekstilde boyama iþlemi, elyaf, iplik, kumaþ ve mamül halinde yapýlabilir. Boyama;
elyafýn iplik olarak eðrilmesinden sonra dokuma veya örme kumaþ haline getirilmeden önce
yapýlýyorsa buna iplik boyama denir.Boyanmýþ ipliklerde yapýlan dokumalar ipliði boyalý olarak
anýlýrlar. Ýpliði boyalý kumaþlar, genelde renk olarak canlý ve daha zengindirler. Daha sonra . terbiye iþlemi görecek ipliðe boyalý kumaþlarýn boyanmasýnda haslýklarý yüksek boya maddeler
kullanýlmalýdýr, aksi halde ileriki iþlemler sýrasýnda akma görülebilir. Ýplik boyama iþlemi, boyama sývýsýnda yapýlýr. Tekstil terbiye iþlemlerinin(ön terbiye , apre, yýkama, boyama vb.)
gerçekleþtirildiði, kimyasal maddeler, boyar madde tekstil yardýmcý maddeleri içeren tekstil :-):-):-):-)ryallerinin iþlem gördüðü sýva çözeltisine . Flotte adý verilir. Boyama iþleminde de Flotten ve flotte oraný önemlidir. Boyama þekline göre Flotte oranlarý deðiþitr. Flotte oraný, tekstil :-):-):-):-)ryalinin birim aðýrlýk miktarýnýn, Flottenin kg miktarýnýn oranýdýr. Uygulamadaki kolaylýðý sebebiyle kg yerine Litre olarak da Flotte oranlarý belirtilmektedir. Fakat flotte deki kimyasallar ve boyar maddelerin özgül aðýrlýðý 1gr/cm3 büyük olduðundan yanlýþ bir uygulamadýr. Örnek 400 kg mamül alabilen boyama aparatýnda flottte miktarý 4000 litre ise flotte oraný; 400/4000=1:10 olur.
Flotte oranlarý; 1:30 gibi deðerlerde ise uzun flotte oraný, 1:05 gibi deðerlerde ise kýsa flotte oraný olarak belirtilir. Ýplij boyamanýn ana amacý; dokuma iþlemi sýrasýnda ilginç kareler, çizgiler, ekoseler oluþturulmak üzere deðiþik renklerden ipliklerin kullanýlmasýdýr. Örneðin; þambri kumaþlar genellikle renkli çözgü ve beyaz atký iplikleri ile dokunur. Deðiþik renkli ipliklerin oluþturduðu diðer kombinasyonlar; kareli gingham, shepherd karesi ekose gibi kumaþlardýr.
Özel durumlarda düz renk kumaþlar için de boyalý iplikler kullanýlabilir. Ýplik boyamanýn önemli özellikleri aþaðýda kýsa maddeler halinde verilmiþtir:
• Ýþlem daha üretken olduðundan elyaf ya da tops boyamaya göre daha az maliyetlidir.
• Ýplik boyama, boyar maddenin elyaflar içine mükemmel nüfüziyetinin saðlar ve rengin oldukça net olarak ortaya çýkmasýna sebep olur.
• Düzgünsüz boyanan yerler, kumaþ boyamada dikkat çektiði halde iplik boyamda rahatsýz etmez.
Ýplik boyama iþlemi çeþitli þekillerde yapýlabilir. Amaç: boyar maddenin sarýlmýþ durumdaki iplikten elyaflarýn içine nüfuz etmesidir.
Ýplikler:
• Çile boyama
• Bobin boyama
• Çözgü boyama
• Bölgesel boyama þeklinde boyanabilir.
Çile Boyama
Geniþ, gevþek sarýlmýþ çileler halindeki ipliklerin boyama amacýyla özel olarak tasarlanmýþ boya teknelerine daldýrýlmasý ile yapýlan iplik boyama yöntemidir. Yumuþak hacimli el örgü iplikleri nakýþ iplikleri, tekstüre sentetik iplik türleri genellikle çile halinde boyanýr. Çile boyama yöntemi en pahalý iplik boyama yöntemdir. Çünkü, iplik bobin halinden çile haline getirilir ve boyamadan sonra tekrar bobin haline getirilir. Bu nedenle, dokunacak iplikler çile halinde deðil, bobin hainde boyanýrlar. Çile halinde boyamada makine kapasitesi de düþer.
Çile Boyama Þekilleri
a) çile boyama makinelerinde geniþ, gevþek sarýlmýþ çileler halinde ipliklerin saplara asýlarak özel olarak bu amaçla tasarlanmýþ boya teknelerine daldýrýlarak yapýlabilr.
b) Üniversal boyama aparatlarýnda özel taþýma çubuklarýna takýlan çileler içerisinde flotte sirkülasyonu ile boyanabilir.
c)Kabin çile boyama aparatlarýnda yapýlabilir.
D)Püskürtmeli çile boyama cihazlarýnda . yapýlabilir.
Çile boyama iþleminin yapýlýþý
Çile boyama makinelerinde çileler porselen veya :-):-):-):-)lden yapýlmýþ köþeli çubuklara takýlýrlar. Çubuklarýn döndürülmesi ile ve ayrýca aþaðý yukarý hareketiyle düzgün boyama saðlanýr.Flötte oranýnýn uzun olmasý (1:20)ve flöttenin köpürmesi durumunda çilelerin yüzmesi sorun yaratýr. Yün çilelerin boyanmasý, bobin çile boyama aparatlarýnda yapýlabilir. Keçeleþme tehlikesinin önlenmesi açýsýndan mamülün hareketsiz, flottenin hareketli olmasý tercih edilir.Çileler makinede çubuklara takýlýrlar. Flötte oraný mamüle göre deðiþir.(1:10 – 1:15 )
Mersrize pamuk ve akrilikler içinde bu tip aparatlar uygundur. Çile boyamada çileler çubuklara gergin bir þekilde yerleþtirilmelidir. Malzemenin bir miktar çekeceði göz önüne alýnarak, çile kývrýmý ile alt çubuk arasýnda bir miktar boþluk býrakýlmalýdýr. Bu boþluk, çekme miktarýna göre ayarlanýr. Flötte sirkülasyon yönü, deðiþtiðinde çilelerin çubuklardan yukarý kalkmasýna ve çubuða deðen kýsýmlarýn boyanmasýna da yarar. Pamuk çilelerin boyanmasýnda, pamuðun ýslanýnca sýký bir yapý kazanmasý nedeniyle daha kuvvetli bir yapý gerekir.
Üniversal boyama aparatlarýnda, çileler dairesel bir þekilde asýlýrlar. Çile boyama aparatlarýnda, çilelerin belli bir sýklýkta asýlmasý, flötte sirkülasyonunun eþit daðýlýmý, sonuçta düzgün bir boyama eldesi için önemlidir. Püskürtmeli boyama cihazlarýnda; çileler üstü delikli özel çubuklara asýlmakta ve boyama flöttesi bu deliklerden ipliklere püskürtülmektedir. Çilelerden akan flötte altta toplanmakta ve pompa ile tekrar püskürtülmektedir. Bunlarýn avantajlarý; sürekli pompa tarafýndan toplanýp püskürtüldüðü . için iyi bir karýþma saðlanmasý ve flötte oranýnýn 1:5 in altýna düþmesidir. Ýplikler büyük yada küçük çileler halinde hazýrlanýp, ondan sonra buharlanabilirler. Ýpliklerin gevþek halde hazýrlanmalarý, boyama nüfuziyetinin mükemmel olmasýný saðlar.
Bobin Boyama
Ýpliklerin boyama için özel patronlara çapraz sarýmla bobinlenmiþ halde boyanmasýdýr.
Çapraz bobinlerin boyanmasý, üniversal boyama aparatlarýnda gerçekleþtirilir. Yani; Bobin hareketsiz, flötte yani boyama sývýsý hareketlidir. Çapraz bobinlerin sarýlmasý için özel boyama patronlarý vardýr. Bu patronlarýn bir kýsmý esnek, bir kýsmý esnek deðildir. Esnek olanlar çok çeken ipliklerin sarýlmasýnda kullanýlýr. Çapraz bobinler silindirik veya konik þekilde olabilir. Konik çapraz bobinlere daha fazla iplik sarýlabildiði için avantajlýdýr. . Silindirik çapraz bobinler 400 gr, konik çapraz bobinler 1,5 kg iplik alabilmektedir. Roket bobinlerin sarýlýþ þekli kopslardaki gibi olup, dah fazla iplik alýrlar. Bularýn diper avatajý, mekiksiz dokuma makinelarýnda dogrudan kullanabilmeleridir.
Sargýnýn her tarafýnýn ayný sýklýkta olmasý ve bir partide boyanacak sargý büyüklüklerinin eþitliði önamlidir. Ayrýca malzemedeki çekme etkisi göz önüne alýnmalýdýr.
Malzemenin þiþme ve çakme özelligi bilinmelidir. Örnegin: pamuk iplikleri gevþek bir gerilimle sarýlýr. Vizkon yaþ halde daha fazla þiþme gösterdiðinden öok gevþek sarýlýr, dagýlma olmamasý içinde sargý kalýnlýgý az tutulur. Rayon kaygan yapýlý oldugundan ideal bir sargý yapýlamaz. Yün su ve ýsý ile esneme özelliði gösterdiginden sýký . sarýlabilir.sentetiklerin önce çektirilmesi daha uygundur.farklý sargý sýklýklarý durumunda flotte sargýnýn gevþek kýsmýndan geçmek isteyecek ve burasýn koyu boyanacaktýr. Çok sýký sargýlardanda flottenin geçiþi zor olacaktýr. Sargýlar yapýldýktan sonra aparata yerleþtirmeden önce çapraz bobinlerin alt ve üstlerinden bastýrýlarak kavislendirilmesi saglanýr. Ýþlem prensip olarak; bobin göbegiyle eþit çaplý ve üzerine sýralý delikler açýlmýþ :-):-):-):-)l tüplere bobinlerin oturtulmasý ile baþlar. :-):-):-):-)l tüple rflotte sirkülasyon sistemine baglýdýrlar ve tankýn içindeki boyar madde çözeltisi bobinlerin içerisinden hem içten-dýþa hemde dýþtan-içe sirküle edilebilir.bobin halinde boyamada bütün boyama çýbuklarýna eþit boyda bobin yerleþtirilmesi önemlidir.
Bobin boyanmýþ iplikler, çile boyanmýþ ipliklerin yumuþaklýlýgýna ve hacmliligine sahip degildir. Bununla beraber, bobin boyama aparatlarý örme ve dokuma kumaþlarda geniþ kullamýma sahip penye ve karde pamuklu ipliklerin boyanmasý için kullanýlýrlar.
Çözgü Boyama
Dokuma makinesýnda çözgü olarak kulanýlan iplikler dokuma öncesi çözgü boyama yöntemine göre boyanabilirler. Genelde pamuk materyallerin, çözgü halinde boyanmalarý, 2 aþamada yapýlabilir.
1) Levende sarýlý çözgü halinde boyama
2) Yumak çözgü halinde boyama
1) Levende Sarýlý Çözgü Halinde Boyama: Üniversal boyama aparatlarýnda yada levend boyama aparatlarýnda gerçekleþtirilir. Çözgü levendinin boyanabilmesi ancak yüksek yapýlý aparatlarda mükündür. Çözgü ipliklerinin dokumadan önce haþýllanmasý ðerektiðinden, çözgüler boyamadan sonra kurutulur veya kurutulmadan haþýllamaya alýnýr. Çözgü iplikleri aksý delikli levend üzerine sarýlýr ve silkülasyon bu deliklerden saðlanýr. Genelde içeriden dýþarýya ve dýþarýdan içeriye flotte silikilasyonu birlikte yapýlýr. Dýþtan içe sirkilasyonda sargýlar düzgün bir þekilde basýlarak kanal meydana gelmesi önlenir. Ýçeriden dýþarýya sirkilasyonda ise, sargýlar biraz gevþiyerek sirkilasyonun kolaylaþmasý saðlanmaktadýr. Çözgü leventlerinin boyanmasý haþýllam ile birlikte yapýlabilir. Bunun için haþýllama flottesini uygun boyar maddeler konulur. Bu durumda, haslýklar iyi olmaz, ancak sýradan ucuz malzemenin boyanmasýnda kullanýlýr.
2) Yumak Çözgü Halinde Boyama: Yumak çözgüleri boyanmasý esasen boyama teknesi içine altta ve üstte dizilmiþ klavuz silindirlerle, bir çift sýkma silinidirinden ibaret makinelerde gerçekleþtirilir. Çözgü, silindirler üzerinden yukarý aþagý yönlerndirilir ve 20 saniyelik bir zamanda boyayý apsorblar ve sýkma silindirleri arasýna verilir. Ýþlem emdirme ile klasik boyama arasýnda bir ara basamak gibi görülür. Denim kumaþlarýn dokunacagý çözgülerin boyanma prensibide budur. Bu amaçla, önce pamuklu çözgü iplikler halat halinde bükülürler ve kontinü bir þekilde indügo boyar maddeleri ile boyanýrlar.
Bölgesel Boyama
Bu yöntem iplik bobinlerinin kademeli olarak boya banyosuna batýrýlmasý veya iplik çilesinin yer yer baglanarak banyoya tamamen batýrýlmasý ve sonradan çilenin tekrar bobin haline getirilmesidir. Ýplik üstünde meydana gelen 5-60 mm’ lik degiþik renkli kýsýmlar mulineye benzer fakat çok renli olur. Kýsmi iplik boyam taftingte çok önem taþýr.
D. ÝPLÝK BASKI
Ýpliklere baský yaparak, bu iplilerden üretilen kumaþlardan çeþitli görüntü ve desenlerin oluþturulmasý saglanabilir. Bu, kumaþ desenlendirmede önemli bir yoldur. Baskýlý ipliklerin kullanýmýyla yumuþak, gölgeli güzel görünümler elde edilebilmektedir. Örnegin; dokuma kumaþ üretiminde atký ve çözgüde deðiþik renkte baskýlý iplikler kullanýlarak güzel efektler saglanabilir.
Ýpliklerin basýlmasý iki þekilde gerçekleþtirilmektedir:
• Çile iplik baskýsý
• Çözgü iplik baskýsý
• Çile iplik baskýsý: ipliklerin çile halinde bir baský silindiri ile iplik yönünün enine basýlmasýdýr. Çile iplik basmak çok renkli olabilir. Daha sonraki iþlemlerde deðiþik, düzenli olmayan görüntüler meydana gelir. Çile baskýsýnda iplikler çile halinde gergin þekilde tutularak, çubuklar arasýnda takýlýdýr. Dýþa dogru tamamen açýlacak þekilde, yatay bir çubukla baglantý kapak vardýr. Baský makinesi; ikiz silindirlerle ayný zamanda iþleyen, iki kýsýmlý bir makinedir. Bir silindir giriþ kýsmýna yerleþtirilmiþtir. Kullanýlan teknik yüzey baský tekniðidir. Hazýrlanan iplik sabit silindir üzerine getirilir ve giriþ kapanarak uygun bir basýnçla kilitlenir sonra sabit silindir manuel olarak döndürülür. Döndürme, . ipliklerin dýþ yüzünün tümü basýlýncaya kadar devam eder. Çile iplik baský metodu günümüzde çok az kullanýlmaktadýr.
• Çözgü iplik baskýsý: dokumadan önce çözgü levendine sarýlmýþ çözgü ipliklerinin rulo baský tekniðiyle basýlmasýdýr. Burada paralel iplikler atkýsýz bir kumaþ yapýsýndadýr. Daha sonra, genelde düz renk atký ile kumaþ dokunurki, genelde beyaz kullanýlýr. Dokumada baskýlý çözgü ile deðiþik desenler ortaya çýkar. Sonuç; yumuþak, gölgeli, hoþ görünümlü,desenli kumaþlardýr. Üretim dikkatli ve titiz iþçilik ister. Bu nedenle bu tip baskýlar sadece yüksek kalite ve pahalý kumaþlarda görülür. Dekorasyon ve degerli elbiselik kumaþlarda kullanýlýr. Örgülü mallarda, karýþýk bir renk efektne sahip fantezi örgü desenleri ortaya . çýkar. Genellikle kullanýlan yöntem yüzey baský tekniðinin kullanýldýðý rulo baský yöntemidir. Baskýyý izleyen buharlama, sabunlama gibi iþlmeler genel olarak çözgü dokunduktan sonra gerçekleþir. Zaman faktörü göz önüne alýnarak, basýlýp kuruduktan sonra buharlanýncaya kadar kalýcý olan boyarmaddeler kullanýlýr.
E. ÝPLÝK YAKMA
Ýplikte yüzeyden çýkmýþ istenmeyen elyaf uçlarý ve tüycüklerin giderilmesi amacýyla yakma (gazeleme) iþlemi yapýlýr. Çok iyi kaliteli düzgün yüzeyli kumaþlar istendiginde veya dantel ve dikiþ ipliklerinde iplik yapma iþlemi uygulanýr. Yakma ile iplikten çýkmiþ istenmeyen elyaf uçlarý ve tüycükler giderildiginden iplik yüzeyi daha pürüzsüz olur. Dikiþ ipliklerini yakma iþlemi ile, dikiþ esnasýnda ipliðin hareket direnci ve sürtünme ile açýga çakan . ýsý azaltýlýr. Ayný zamanda yakma ile iplik parlaklýgýda artar. Dokunacak ipliklerde yakma iþlemleri pek yapýlmaz. Sadece degerli poplinlerin dokunacagý iplikler yakma iþleminden geçirilirler. Ýplik yakma makinelerinde ipliðin geçiþ yolu üzerinde gaz ve elektrikle çalýþan yakma kýsmý vardýr. Ýplikler yakma baþlýlarýndan geçirildikten sonra hemen soguk havayla temas ettirilirler.
Yakma baþlýlarý gazlý ve elektrikli olmak üzere iki temel tiptedir. Kalýn pamuk ipliklerden ve yünlü ipliklerde gazlý, ince pamuklu ipliklerde elektrikli yakma baþlýlarý kullanýlýr. Sentetik ve karuþým ipliklerde orta kalýnlýktaki pamuklu ipliklerde her iki tipte baþlýklarda kullanýlabilir. Yakma sýcaklýgý iplik yapýsýna baglý olarak deðiþir. Ýplik yakmada verim kumaþ yakmaya nazaran çok daha düþüktür.
F. ÝPLÝK AVÝVAJI
Avivaj; ipliðin piþirilmesi, agartýlmasý, boyanmasý sýrasýnda kaybetmiþ oldugu yumuþaklýgý, tutumu tekrar kazandýrmak amacýyla yapýlýr. Bu son avivaj olarak adlandýrýlýr. Kumaþ apresinde kullanýlan yumuþatýcýlar avivaja uygundur. Ýpliðe gýcýrtýlý bir tutum verilmek isteniyorsa (özellikle örgü ipliklerinde hoþ bir duygu verir) süt asidi veya formik asit ilave edilir. Avivaj iþlemleri . sýrasýnda veya son durulama iþlemlerinde yapýlabilir.bu durumda avivaj maddelerinin diðer maddelerle geçinirliginin iyi olmasý dayanýklý olmasý gerekir. Sentetik ve rejenere selüloz kesikli elyafýn bükümden önce gördükleri avivaj, ara avivaj olarak adlandýrýlýr.
G. DÝKÝÞ ÝPLÝÐÝ TERBÝYESÝ
Dikiþ iplikleri, merserize etme, yumuþatma, parlaklýk kazandýrma , katlama ve yapýþtýrma gibi çeþitli terbiye iþlemlerine tabi tutularak imal edilirler. Bunlara ek olarak, yanmaya ve ýsýya karþý dayanýklý (hýzlý dikim için) türlerde mevcuttur. Dikiþ ipliklerine verilen klasik silikon apresi, ipliðe kayganlýk ve yumuþaklý verir. Son geliþmelerde kullanýlan silikon elastomerler ise, elyafa kayganlýga ilave olarak esneklik özelligide saglamktadýr.
Dikiþ ipliklerine yapýlan iþlemler þunlardýr:
• Merserizasyon
• Parlatma
• Mumlama
Merserizasyon: Merserizasyon iþlemi daha saðlam daha parlak ve daha düzgün yüzey oluþturan, pamuklu veya pamuk kaplý poliester nüveli dikiþ ipliklerine uygulanan kostik soda banyosunda muamele etme iþlemidir.merserizasyon, pamugun boyama affinitesine ve boya haslýgýný iyileþtirir. Merserizasyom ipliðin mukavemetini arttýrýrken doðsl elastikiyetini azaltýr.
Parlatma: düzgün, sert yüzeyli dik bir dikiþ ipligi oluþturan, niþastalanmýþ ve parlatýlmýþ pamuklu veya sentetik ipliðe uygulanan iþlemdir. Bu iþlem dikiþ iþlemi yapýlýrken dikiþ ipliðinin bükümünün açýlmasý olasýlýgýný azaltýr.parlatma iþlemini yorgan, düðme dikme, ilik açmada kullanýlan ipliklere , halý ve egrilmiþ poliester dikiþ ipliklerine uygulanýr.
Mumlama: ipliðe parafin veya . silikonlu yaglayýcý uygulama iþlemidir. Bu iþlem bütüm dikiþ ipliklerine uygulanabilir. Mumlanmýþ iplik, el dikiþ iðnelerinden kolayca kayar, kumaþa yumuþak þekilde nüfuz eder, dikiþ iþlemi sýrasýnda iplik sürtünmesini azaltýr. Dikiþ ipliðinin hareketini ve iðnenin kumaþa saplanmasýný kolaylaþtýrmak için ipliklere yada kumaþlara veya her ikisine dikiþ kolaylaþtýrýcý apre uygulanýlýr. Bu iþlemin amacý kumaþlara ve dikiþ ipliklerine verilen zararýn azaltýlmasý veya dikiþ iðnesinin fazla ýsýnmasýnýn önlenmesidir. Dikiþ apreleri, yaðlayýcý maddelerin uygulanmasýný gerektirir. Dikiþ apreleri, yaka kumaþý ve ayakkabý yüzü kumaþý gibi sýk dokunmuþ kumaþlar, :-):-):-):-)lik oksidler gibi yýpratýcý nitelikteki dolgu maddelerini ihtiva eden kumaþlar, kimyasal ve diðer apreleme iþlemleriyle gevrekleþebilecek kumaþlarda oldukça sýk kullanýlýlýrlar.
|
|
Ekleyen: Dersler - 03.01.2012 -
2171 Okuma - 0 Yorum |
|
|
|
| |
|
|
|
Tekstil |
|
|
|
|
